Cập nhật 2025: Quy định mới nhất về khai thác và đánh bắt thủy hải sản ở Việt Nam

16/04/2025

Tổng hợp quy định 2025 về khai thác thủy sản: Luật Thủy sản, chống IUU, xử phạt vi phạm, bảo vệ nguồn lợi & phát triển bền vững theo chỉ đạo Chính phủ.

Ngành thủy sản Việt Nam là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp lớn vào GDP và kim ngạch xuất khẩu hàng năm. Tuy nhiên, trước áp lực suy giảm nguồn lợi, biến đổi khí hậu và yêu cầu hội nhập quốc tế, Việt Nam đã liên tục điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống pháp luật về khai thác thủy sản. Những quy định này không chỉ hướng đến phát triển bền vững mà còn nhằm xóa bỏ tình trạng khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), điều kiện tiên quyết để gỡ bỏ thẻ vàng từ Liên minh châu Âu (EU).

Bài viết này cập nhật các quy định mới nhất trong lĩnh vực thủy sản của Việt Nam tính đến tháng 4 năm 2025, dựa trên các văn bản chính thức và thông tin từ Cục Thủy sản Việt Nam cũng như Báo Pháp luật Việt Nam. Đồng thời, bài viết cũng theo sát các định hướng và chỉ đạo đang được Chính phủ triển khai để hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả thực thi trong thời gian tới.

Nguồn: Cục Thủy Sản

1. Khung pháp lý hiện hành

Luật Thủy sản 2017

Luật Thủy sản số 18/2017/QH14 được Quốc hội thông qua vào ngày 21/11/2017 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2019. Luật này thay thế cho Luật Thủy sản 2003, nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững. Luật quy định cụ thể về các hành vi bị nghiêm cấm như: sử dụng chất nổ, chất độc, dòng điện để khai thác thủy sản; khai thác trong thời gian cấm hoặc tại khu vực cấm; khai thác loài thủy sản chưa đến kích thước tối thiểu theo quy định (Quốc hội Việt Nam, 2017).

Nghị định 26/2019/NĐ-CP

Nghị định 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ, ban hành ngày 8/3/2019, hướng dẫn chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản. Trong đó có các quy định về giấy phép khai thác thủy sản, đăng ký tàu cá, phân vùng khai thác và kiểm tra tàu cá khi ra vào cảng cá (Chính phủ, 2019).

2. Tăng cường chế tài xử phạt vi phạm

Cập nhật 2025: Quy định mới nhất về khai thác và đánh bắt thủy hải sản ở Việt Nam
Nguồn: Internet

Nghị định 38/2024/NĐ-CP

Nghị định số 38/2024/NĐ-CP được ban hành vào ngày 5/4/2024, sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 42/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Theo đó, các hành vi vi phạm như khai thác không có giấy phép, không ghi chép nhật ký khai thác, sử dụng ngư cụ cấm, không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đều bị xử phạt nặng, có thể lên tới hàng trăm triệu đồng (Báo Pháp luật Việt Nam, 2024a).

Đáng chú ý, theo chỉ đạo mới nhất từ Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vào cuối tháng 3/2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo sửa đổi bổ sung thêm cho các nghị định này, nhằm tăng cường hơn nữa hiệu lực chế tài và khả năng giám sát hoạt động khai thác thủy sản.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Ngoài xử phạt hành chính, một số hành vi nghiêm trọng như tổ chức khai thác trái phép trên vùng biển nước ngoài, buôn bán trái phép thủy sản quý hiếm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Tòa án Nhân dân Tối cao, những hành vi này có thể bị xử phạt tù lên đến 10 năm (Báo Pháp luật Việt Nam, 2024b).

3. Quy hoạch và phát triển bền vững

Nguồn: Internet

Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản

Ngày 9/5/2024, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 theo Quyết định số 389/QĐ-TTg. Mục tiêu là phát triển ngành khai thác thủy sản bền vững, hiện đại, có trách nhiệm, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế. Quy hoạch này xác định các vùng biển trọng điểm cần bảo vệ, khuyến khích phát triển nghề cá quy mô nhỏ và sử dụng công nghệ thân thiện môi trường (Báo Pháp luật Việt Nam, 2024c).

Theo thông tin từ Bộ NN&PTNT tháng 4/2025, mục tiêu đến năm 2030 là đạt sản lượng khai thác 2,8 triệu tấn và kim ngạch xuất khẩu đạt 5 tỷ USD, đi kèm với tăng trưởng giá trị ngành 3–4%/năm.

4. Chống khai thác IUU

Thực trạng ngành thủy sản - Nguồn: Người lao động

Chương trình hành động của Chính phủ

Việt Nam đã ban hành Chương trình hành động nhằm chống khai thác IUU, thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ trong việc gỡ bỏ thẻ vàng EU. Chương trình tập trung vào 6 nhóm giải pháp: hoàn thiện pháp luật, tăng cường thực thi pháp luật, kiểm soát tàu cá, nâng cao năng lực ngư dân, phối hợp quốc tế và giám sát, đánh giá hiệu quả (Báo Pháp luật Việt Nam, 2024d).

Mô hình "dân vận khéo" tại Kỳ Anh

Tại huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh), mô hình "Dân vận khéo" trong tuyên truyền phòng chống IUU đã đạt hiệu quả tích cực. Cơ quan chức năng tổ chức các lớp tập huấn, phát tờ rơi, lồng ghép pháp luật vào sinh hoạt cộng đồng. Nhờ đó, số tàu cá vi phạm giảm rõ rệt (Báo Pháp luật Việt Nam, 2025).

5. Bảo vệ nguồn lợi thủy sản

Nguồn: Internet

Khu vực cấm đánh bắt theo mùa

Tỉnh Quảng Ngãi đã ra quyết định cấm khai thác thủy sản tại khu vực phía Nam đảo Lý Sơn và vùng biển ven bờ Đức Phổ từ ngày 15/3 đến 15/4 hàng năm để bảo vệ mùa sinh sản của các loài thủy sản (Báo Pháp luật Việt Nam, 2025).

Tuyên truyền nâng cao nhận thức

Cục Thủy sản và các địa phương đã phối hợp triển khai chiến dịch truyền thông về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, khuyến khích ngư dân tham gia tái tạo nguồn lợi thông qua việc thả giống, bảo vệ rạn san hô và hệ sinh thái ven bờ (Cục Thủy sản Việt Nam, 2025).

Kết luận

Việc hoàn thiện pháp luật và tăng cường quản lý khai thác thủy sản là điều kiện tiên quyết để đảm bảo phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam. Các quy định pháp luật mới không chỉ siết chặt quản lý mà còn hướng tới hỗ trợ ngư dân chuyển đổi nghề bền vững, nâng cao giá trị gia tăng, đồng thời đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế.

Đọc thêm: Các phương pháp đánh bắt ngư nghiệp truyền thống và hiện đại và quản lý đánh bắt hiệu quả bền vững

Nguồn: SIAM Brothers Việt Nam

Tài liệu tham khảo:

Quốc hội Việt Nam (2017). Luật Thủy sản 2017.
Chính phủ (2019). Nghị định 26/2019/NĐ-CP.
Báo Pháp luật Việt Nam (2024a). Tăng chế tài xử phạt trong lĩnh vực thủy sản. https://baophapluat.vn
Báo Pháp luật Việt Nam (2024b). Truy cứu trách nhiệm hình sự hành vi khai thác trái phép. https://baophapluat.vn
Báo Pháp luật Việt Nam (2024c). Công bố Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản. https://baophapluat.vn
Báo Pháp luật Việt Nam (2024d). Chương trình hành động chống khai thác IUU. https://baophapluat.vn
Báo Pháp luật Việt Nam (2025). Huyện Kỳ Anh đẩy lùi tình trạng ngư dân vi phạm pháp luật. https://baophapluat.vn
Cục Thủy sản Việt Nam (2025). Thông tin tuyên truyền và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. http://tongcucthuysan.gov.vn